ԳԼԽԱՏՈՒՆ

Մեր Գլխատունը (նշանակությամբ՝ գլխավոր տուն) կառուցվել է դեռևս 11-րդ դարում և վերջնական տեսքը ստացել 18-րդ դարում։ Հնագիտական պեղումներից հետո այն մանրակրկիտ կերպով ուսումնասիրվել է DAR հիմնադրամի կողմից՝ օգտագործելով բացառիկ նյութեր և տեխնիկա, ինչպիսիք են կավը, ծղոտը և փայտը: Ի ուրախություն մեզ, պեղումների արդյունքում հայտնաբերվեց 11-րդ դարի պարիսպ և երկու հին թոնիրներ՝ հողի մեջ։ Մեր հյուրերը դեռ կարող են տեսնել դրանք՝ ապակու տակ պահված, մեր նոր թոնիրների կողքին, որոնք օգտագործվում են մեր սեփական լավաշի և հատուկ բուսական ուտեստների պատրաստման համար։

Լավաշ և լավաշի պատրաստում

Լավաշը, որը նշանակում է նաև «լավ ձգված», տափակ հացի տեսակ է: Այն 2014 թվականին ընդգրկվել է «Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում»։ Լավաշի պատրաստումը պահանջում է փորձ և հմտություններ։ Այն սովորաբար պատրաստվում է կանանց փոքր խմբի կողմից: Լավաշը կարող է պահպանվել մինչև վեց ամիս և հայկական խոհանոցի անբաժանելի մասն է։ Լավաշը նաև ծիսական դեր է խաղում հայկական հարսանիքներում, որտեղ այն դրվում է նորապսակների ուսերին՝ պտղաբերություն և բարեկեցություն բերելու համար։ Լավաշի պատրաստումը պահանջում է համակարգվածություն, փորձ և հատուկ հմտություններ։ Մեր տեղական համայնքի փորձառու մասնագետների՝ Աննայի և Գոհարի շնորհիվ, մեր հյուրերը հնարավորություն են ստանում մասնակցելու ամբողջ գործընթացին՝ խմոր պատրաստելուց մինչև այն բարակ շերտերով գրտնակելը և հատուկ ձվաձև բարձի վրա ձգելը, որն այնուհետև խփում են թոնրի պատին: Արկածասեր և հետաքրքրասեր հյուրերը կարող են միանալ նրանց և պատրաստել իրենց լավաշը, որպեսզի համտեսեն այն անմիջապես թոնրի միջից՝ տեղական ճիշտ մատուցվող նախուտեստներով:

ԹՈՆԻՐ

Թոնիրը՝ տանդուրի հայկական տարբերակը, կավե վառարան է, որը ներկայացնում է ուտելիք պատրաստելու հնագույն մեթոդներից մեկը։ Դրա ծագումը գալիս է ավելի քան 5000 տարի առաջվանից: Հայկական թոնիրները ավանդաբար պատրաստվում էին գետնի տակ։ Հնագույն հայերի համար, ովքեր պաշտում էին արևը, թոնիրը խորհրդանշում էր դրա իջնելը գետնին՝ մայր մտնելու պահին: Թոնիրը հաճախ տեղադրվել է տների կենտրոնում և համարվել սրբություն:
Այսօր էլ թոնիրը շարունակում է առանցքային դեր խաղալ հայկական խոհարարական ավանդույթների մեջ։